ورزش کوهنوردی چیست؟

کوهنوردی دقیقا چیست؟ اگر برای تفریح به کوه بروید و کمی هم در دامنه کوه یا تپه‌ها بالا پایین کرده باشید یعنی کوه‌پیمایی. کوهنوردی با کوهپیمایی فرق دارد و پیچیده‌تر است؛ اگر از مسیرهای فنی کوهستان عبور کنید و برای پیمایش مسیرهای سنگی و یخی از ابزار استفاده کنید، شما کوهنوردی انجام داده‌اید.

اما فعالیت‌های مربوط به کوهستان بسیار گسترده است و می‌تواند فقط شامل برنامه پیاده روی در دامنه کوه یا صعود به ارتفاعات و قله باشد! کوهنوردی برای برخی در حد تفریح و برای برخی بسیار حرفه‌ای است؛ حتی برای برخی افراد کوهنوردی یک شغل است.

فواید کوهنوردی

کوهنوردی شاید برای خیلی از افراد نقش تفریح و شادی داشته باشد، اما فقط برای سرگرمی نیست؛ بلکه یک ورزش حرفه‌ای است و مانند بسیاری ورزش‌های دیگر تاثیرات فوق‌العاده‌ای روی سلامتی جسم و روح دارد. در ادامه با مهم ترین فواید کوهنوردی آشنا می شوید.

. روحیه شاداب و قوی

یکی از مهم‌ترین و بارزترین ویژگی‌های ورزش کوهنوردی، آرامش و حس آسودگی خاطر است. شاید یک روز دور بودن از مشغله‌های زندگی و لذت بردن از طبیعت کوهستان، تمام چیزی باشد که شما در زندگی پرهیاهو به آن نیاز دارید.

همیشه ورزش باعث رهایی از استرس و افکار منفی است، اما کوهنوردی باتوجه به این‌که در طبیعت بکر و فضای آزاد انجام می‌شود احساسات مثبت و آرامش بیشتری را برایتان فراهم می‌کند. خاموش کردنِ تلفن و ترک تکنولوژی حتی برای یک روز فرصتی برای زندگی در لحظه اکنون و جدا شدن از فشارهایی است که اغلب در زندگی احساس می‌کنیم.

کوهنوردی ورزش سختی است و تلاش و تعهد می‌طلبد، اما وقتی انجامش می‌دهید احساس پیروزی و موفقیت ناشی از رسیدن به هدف بسیار لذت‌بخش است و اعتماد به‌نفستان را بالا می‌برد.

. بهبود تعادل

یکی از مهم‌ترین مهارت‌های موردنیاز کوهنورد، مهارت حفظ تعادل است. عبور از روی نهرها و تخته سنگ‌ها، رد شدن از راه‌های باریک به تعادل بالایی نیاز دارد. شما می‌توانید از میله و عصای کمکی استفاده کنید، اما به هرحال باید تعادل خود را روی تمام این نقاط حفظ کنید. کوهنوردی تعادل شما را بهبود می‌بخشد، اما فقط به دلیل چالشی بودن کوه نیست، در واقع پشت این موضوع، علم وجود دارد.

هنگامی که در امتداد یک مسیر کوهستانی قدم می‌زنید، عضلات پایین‌تنه و میان‌تنه شما دائماً درگیر شده و منقبض می‌شوند تا ثبات و تعادل را در زمین‌های ناهموار فراهم کنند. از آنجا که این عضلات با گذشت زمان تقویت می‌شوند، تعادل نیز بهبود می‌یابد.

ورزش کوهنوردی همچنین باعث آگاهی ذهنی بیشتر نسبت به محیط اطراف و حرکات بدن می‌شود. در حین کوهنوردی، مغز در حال پردازش هر مانع ریز و درشت بر سر راه و انتخاب بهترین مسیر برای عبور است که به نوعی یک تمرین ذهنی برای بهبود و حفظ تعادل است. بسیار مهم است که با بالا رفتن سن روی تعادل کار کنیم و کوهنوردی یک راه مفرح و تاثیرگذار برای کسب این مهارت است.

. تقویت عضلات

کوهنوردی را می‌توان یک ورزش فول بادی به حساب آورد. عضلاتی که در حین کوهنوردی درگیر می‌شوند شامل بازوها، پاها، پشت و میان‌تنه شماست، بنابراین طبیعی است که هرچه بیشتر تمرین کنید، قوی‌تر می‌شوید.

کوه‌پیمایی روی سراشیبی‌ها مچ پا، سرینی، چهارسر ران، پشت پا و ساق را درگیر می‌کند. عضلات بازو و پشت را می‌توانید از طریق استفاده از عصاهای کوهپیمایی تقویت کنید. با در نظر گرفتن این موارد، جای تعجب نیست که کوهنوردانِ حرفه‌ای از اندام بسیار متناسب و ورزیده‌ای برخوردار هستند.

۴. کاهش وزن موثر

در حالی که هر نوع ورزش اگر با برنامه غذایی نقصان کالری همراه شود به کاهش وزن منجر می‌شود، ورزش کوهنوردی و کوهپیمایی (به ویژه در سطح نیمه حرفه‌ای و بالاتر) یک روش بسیار موثرتر برای کاهش وزن است.

مطالعات نشان داده است که بالا رفتن از ارتفاعات و صرف وقت در آن، به افراد کمک می‌کند تا وزن کم کنند. تصادفی نیست که مردم مناطق کوهستانی نسبت به مناطق هم‌سطح دریا چاقی بسیار کمتری دارند. این به این دلیل است که گذراندنِ مدت زمان طولانی در ارتفاعات بالاتر باعث تسریع در متابولیسم بدن، و هضم غذا می‌شود و اشتها را نیز کاهش می‌دهد.

تعداد کالری مصرف‌شده در کوهنوردی به عوامل زیادی مانند جنسیت، وزن شما و وزن کوله‌تان و شدت کوه‌پیمایی بستگی دارد. اما به‌طور متوسط می‌تواند حدود ۳۷۰ کالری در ساعت بسوزاند.

. پیشگیری از پوکی استخوان

پیاده‌روی به نوعی یک ورزش مقاومتی است؛ چرا که بدن شما باید در برابر نیروی جاذبه مقاومت کند. استخوان‌ها و عضلات باید وزن بدن شما را در طی مسیر شیب‌دار کوهنوردی حمل کنند که به افزایش تراکم استخوان و کاهش سرعت از دست دادن کلسیم کمک می‌کند.

مطالعات نشان می‌دهد که تراکم استخوان بدن ما هرسال حدود یک درصد، پس از ۴۰ سالگی کاهش می‌یابد. کوهپیمایی می‌تواند تأثیر مثبتی در کاهش سرعت این از دست دادن داشته باشد. اما علاوه‌بر این قرار گرفتن در زیر نور خورشید ویتامین D برای شما به ارمغان می‌آورد و شما به ویتامین D برای سلامت استخوان نیاز دارید.

۶. قلب سالم‌تر و قوی‌تر

ورزش کوهنوردی برای سلامت قلب و عروق بسیار مفید است. حتی کوهنوردی سبک و بدون صعود به قله، می‌تواند ضربان قلب را ​​بالا ببرد که برای سلامت و استقامت سیستم قلبی عروقی کمک‌کننده است. پس از این‌که شروع به کوهنوردی کردید، بدن شما به سطح جدیدی از تناسب اندام می‌رسد که می‌توانید طولانی‌تر، سریع‌تر و سخت‌تر کوه پیمایی کنید بدونِ این‌که به نفس‌نفس بیفتید یا احساس خستگی و تپش قلب شدید داشته باشید.

اما فقط این نیست، کوهنوردی به‌عنوان یک ورزش استقامتی می‌تواند مشکلات مربوط به قلب و عروق مثل فشار خون، سطح قند خون و کلسترول را بهبود بخشد. مطالعات نشان داده است که افزایش منظم کوهنوردی در سطح متوسط ​​می‌تواند به‌طور قابل توجهی سطح کلسترول “بد” را با گذشت زمان کاهش دهد.

لیست بعضی وسایل مورد نیاز کوهنوردی

• بطری آب
• فلاسک چای
• چاقو چندکاره، اره، فندک
• باتوم و عصای کوهنوردی
• چراغ قوه و ابزار روشنایی
• کفش مخصوص کوه و جوراب
• دستکش و کلاه مناسب فصل
• کوله پشتی در سایز و وزن مناسب
• کاپشن، بارانی و لباس گرم و ضدآب
• کیسه خواب، بادگیر و چادر کوهستان
• سوت، پاوربانک، ساعت هوشمند، جی پی اس
• جعبه کمک‌های اولیه، داروهای مسکن و پماد سوختگی
• خوراکی‌های لازم مثل نان، خشکبار، و کنسروهای آماده
• وسایل شخصی مانند کرم ضد آفتاب و مرطوب‌کننده و مسواک
• ظروف موردنیاز مثل قاشق و چنگال و لیوان (شکستنی نباشد)

نکته: کوهنوردان یک کیف کمری برای نگهداری وسایل ضروری دارند که باید در هر شرایطی همراه کوهنورد باشد، چراکه گاهی اوقات ممکن است کوهنورد ناچار شود کوله‌اش را رها کند. کیف وسایل ضروری شامل نقشه و جی پی اس، کمی خوراکی خشک (مثل نان) بطری آب، باند استریل، کبریت یا فندک است.

فرق بین کوهنوردی و طبیعت گردی

طبیعت گردی، پیاده روی در یک مسیر مشخص که بسته به نوع شرایط منطقه سختی های متفاوتی دارد و در طبیعت انجام می‌گیرد.

عموماً طبیعت گردی برای لذت بردن از زیبایی های سرسبز خداوندی مانند علوفه های مختلف، جنگل، درخت، رودخانه و… می باشد.

طبیعت گردان معمولا ابزار سفر مورد نیازی با خود به همراه می برند که متناسب با شرایط همان طبیعت می باشد.

ورزش کوهنوردی، برای صعود به قله به صورت اختصاصی انجام می‌گیرد. تمام افراد یک جامعه نمی‌تواند مانند کوهنوردان حرفه ای قصد فتح قله را داشته باشند مگر اینکه آموزش‌های لازم را دیده باشند.

در این ورزش به همراه داشتن لوازم کوهنوردی مناسب بسیار مهم می باشد.

ابزار و لوازم کوهنوردی هر دو باید همراه یک کوهنورد حرفه ای قرار بگیرد.

یک کوهنورد بدون داشتن تجهیزات مناسب نمی تواند به ارتفاعات بالاتر صعود کند.

همراه داشتن وسایل کوهنوردی برای این افراد بسیار با اهمیت است زیرا این وسایل با  وزن سبک و ابعاد کوچکی دارند و به راحتی شما کمک شایانی می کنند.

آیا کوهنوردی برای قلب ضرر دارد؟

کوهنوردی جزء ورزش‌های خطرناک به حساب می آید.

همانطور که قبلا اشاره کردیم افراد کوهنورد باید از سلامت جسم و آمادگی روحی بالایی برخوردار باشند.

بدن انسان در ارتفاعات بالای ۱۵۰۰ متر واکنش های متفاوتی از خود بروز می دهد.

از جمله این واکنش ها می توان به ضربان قلب بالا، استرس، کمبود مایعات در بدن، تخلیه گلیکوژن بدن، کم شدن توانایی فردی و عضلات نام برد.

ورزش کردن در ارتفاعات سخت‌تر از ورزش کردن در سطح دریا است. به همین دلیل کوهنوردی نیاز به توانایی استقامت و قدرت بالایی دارد.

صعود به ارتفاع بالاتر از ۳۰۰۰ متر باعث ایجاد مشکلات فیزیولوژیک زیادی می‌شود. علت این امرکاهش فشار اکسیژن هوا در ارتفاع می‌باشد.

عموما در چنین شرایطی به دلیل کم شدن اکسیژن موجود در عروق، افراد دچار هوازدگی یا AMS می‌شوند

کوه زدگی یا AMS باعث کمبود نفس، سردرد، بی خوابی، خستگی غیر عادی و سرگیجه می شود.

این مورد باعث کم شدن کارایی کنترل عصبی و عضلانی می‌شود و شرایط بسیار خطرناکی از جمله تورم شش‌ها و مغز را در پی خواهد داشت.

فرد کوه زده را باید سریعا درمان کرد تا از آسیب های طولانی مدت جلوگیری شود.

در چنین شرایطی اگر افرادی که مشکلات قلبی دارند و نباید به ارتفاعات بالاتر بروند.

خطر گرفتگی عروق و ایست قلبی در این دسته از افراد بالا می باشد لذا از رفتن به ارتفاعات بالاتر باید خودداری کرد.

کوهنوردی اگر اصولی باشد و از ارتفاعات کم شروع شود باعث باز شدن حجم شش ها و در نتیجه دریافت اکسیژن زیاد تر به قلب می‌شود.

لذا این افراد زمانی که به ارتفاعات می‌روند فشار هوا تاثیری بر روی قلب و میزان تنفس آنها به صورت جدی و خطرناک ندارد.

لباس مناسب کوهنوردی:

لباس از مهمترین فاکتورهای ملزومات کوهنوردی شمرده می‌شود.

اما نکته‌ای که قابل بحث می باشد این است که چه نوع لباسی در چه فصلی برای ما مناسب است.

لایه ای لباس پوشیدن در ورزش کوهنوردی بسیار مهم می باشد. بهترین شیوه برای لباس پوشیدن در فصل زمستان سه یا چهار لایه لباس پوشیدن می باشد.

اولین لایه برای پوشش مناسب در فصل زمستان جهت کوهنوردی استفاده از لباس‌های تقریباً جذب و خشک و گرم می باشد که با پوست تماس مستقیم دارند.

جنس این لایه از لباس ها از پنبه و پلی استر باشد بهتر است و حرکت را برایتان آسان می کند.

لایه دوم جزء لباس‌هایی است که شما را باید در فصل زمستان گرم نگه دارد.

از گزینه‌های خوب و مناسب برای پوشش لباس های میانی در کوهنوردی استفاده از سویشرت های سبک است.

معمولاً جنس این نوع از سویشرت ها از پلی استر و پشم سبک می باشد .

یادتان باشد این دسته از محصولات تا وقتی خیس نشده باشند شما را گرم نگه می دارند.

لایه سوم در لباس کوهنوردی نقش محافظتی برای شما ایفا می‌کند. این دسته از لباس ها باید شما را در برابر باد، برف، باران و … حفظ کند.

چکمه ها یا کفش های حرفه ای جز این لایه از پوشش های کوهنوردی می باشند و در فصل سرد سال بسیار پر اهمیت هستند.

لباس های بادگیر عموما ضد آب، سبک و عایق هستند که در کوهنوردی مناسب می باشند.

اما لباس های مناسب در فصل بهار و تابستان باید خنک و سبک باشند.

مهم ترین پوشش در این فصل استفاده از کلاه و عینک آفتابی جهت در امان ماندن از گرما و نور زیاد خورشید می باشد.

ابزار و لوازم کوهنوردی

ابزار و لوازم کوهنوردی برای کوهنوردان حرفه ای بسیار مهم می باشد.

این دسته از لوازم باید به صورتی باشند که از کیفیت مطلوبی برخوردار باشند.

استفاده از کلاه، کارابین های فولادی و آلومینیومی، طناب های محکم و با کیفیت، باتوم های کوهنوردی، کفش های میخ دار برای شرایط خاص و… جزء این دسته از ابزار کوهنوردی شمرده می‌شوند.

از لوازم کوهنوردی که در شرایط مختلف به عنوان ابزار سفر نیز میتوان از آن استفاده کرد می‌توان به اجاق گاز مسافرتی ، چراغ اضطراری، چراغ قوه پلیسی، لیزر برد بلند، فانوس شارژی، ظرف غذای مسافرتی و چادر مسافرتی و … اشاره کرد.

تفاوت کوهنوردی در تابستان و زمستان

تفاوت کوهنوردی در تابستان و زمستان بسیار است که در اینجا به مهمترین این موارد اشاره می‌کنیم. در زمستان و اوایل بهار کوهنوردی به واسطه وجود برف و یخ مشکلتر است و باید آن را جدی گرفت. در ارتفاع بالای چهار هزار متر شرایط قطبی حکم فرما است و به همین دلیل آمادگی، توان و استقامت بیشتری در مقایسه با فصول دیگر دارد.

کوچکترین بی‌احتیاطی باعث صدمات و خطرات جدی می‌شود. به همین خاطر تلفات این دو فصل بسیار زیاد است. وزش باد سرد خیلی زود باعث بی‌حس شدن اعضای شما می‌شود مگر اینکه ضدباد خوبی داشته باشید و مرتب حرکت کنید.

در زمستان و اوایل بهار یک روز آفتابی و بدون باد تبدیل به کولاک و یا باران می‌شود. برف، مسیریابی را فوق‌العاده مشکل می‌کند و نه تنها راه‌ها بلکه تکه سنگ‌ها را نیز می‌پوشاند. اگر چه غفلت و بی‌توجهی در تابستان چندان خطرناک نیست ولی در زمستان اگر با فوت و فن کوهنوردی آشنا نباشید خطر مهلکی به شمار می‌رود.

طول روز در زمستان کوتاه (کمتر از ۸ ساعت) و شب‌ها بسیار طولانی است (۱۶ ساعت). بنابراین خیلی زود در این فصل با تاریکی روبرو می‌شوید. از شب‌زنده‌داری اضطراری در این فصل به هر قیمتی که شده باید خودداری کرد.

تفاوت‌های اساسی ذکر شده در بالا بین شرایط زمستانی و تابستانی گاهی اوقات مشهود و بارز نیستند. مثلاً در زمستان در دره (ارتفاع کم) هوا مانند تابستان بسیار گرم است در حالیکه در ارتفاع دو هزار متری و بیشتر کاملاً سرد می‌باشد.

اگر توده‌های ابر در ارتفاع پایین سیر کنند، برف و یخ در قسمت بالای کوه و احتمالاً دیده نمی‌شود و کوهنوردان کم تجربه ممکن است با تجهیزات ناکافی عازم ارتفاعات شوند در حالیکه با این عمل خود دست به کار خطرناکی زده‌اند و نتیجه آن تلفات و ضایعاتی است که همگی کم و بیش با آن برخورد کرده‌ایم یا لااقل شنیده‌ایم.

از طرف دیگر در زمستان کوهنوردی بسیار دلچسب و فرح‌انگیز است. توده‌های برف، کوه‌ها و تپه‌ها را به شکل زیبائی آراسته می‌سازد. مسیری که در تابستان سخت و کشنده است در این فصل صاف و هیجان‌انگیز می‌شود. کوه‌ها به نظر بزرگتر می‌آید و ممکن است کوهنوردان مبتدی را وسوسه کند.

ولی بهتر است در شرایط برفی به ارتفاعات نرویم و در دامنه‌های کوه‌ها و تپه‌های مجاور به کسب تجربه بپردازیم، زیرا کوهنوردی در شیب‌های تند و ارتفاعات بالا مخصوص کوهنوردانی است که روی برف و یخ تجربه دارند و به هیچ وجه مناسب کسانی که تجربه محدودی در کوهنوردی‌های مقدماتی دارند نیست.

روزهای گرم و شب‌های سرد باعث پودر شدن برف می‌شود که در این صورت کوهنوردی بسیار راحت است. با عمل مداوم آب شدن برف و یخ بستن دوباره آن، برف محکم می‌گردد. اگر این پوشش ادامه پیدا کند، نتیجه آن برف سخت و یخ است. در ارتفاعاتی که برف نمی‌بارد در اثر برودت و وزش باد حتی روی صخره‌ها ممکن است قشری از یخ به وجود آید.

به نظر بیشتر مردم درجات شیب برف بیش از واقع به نظر می‌آید. در اینجا به لحاظ اهمیتی که شیب‌های برفی در کوهنوردی دارند به ذکر طبقه‌بندی درجات شیب برف می‌پردازیم.

• شیب ملایم (۰ تا ۱۵ درجه)
• شیب متوسط (۲۵ تا ۳۵ درجه)
• شیب تند (۳۵ تا ۵۰ درجه)
• شیب بسیار تند (بالای ۵۰ درجه)